Avrupa Birliğinin finansal hizmetler alanındaki hedefleri arasında sigorta piyasasını tek bir çatı altında birleştirme yer almaktadır. Avrupa Birliği ülkelerinin herhangi birinden alınmış olan sigortacılık ruhsatı, Avrupa pasaportu yerine geçmekte ve tüm birlik üyesi ülkelerde sigorta faaliyetleri için geçerli olmaktadır. Örneğin; Yunanistan’daki bir sigorta şirketi Almanya’da poliçelerini müşterilere satabilirken, Almanya’daki bir bireyde evini Fransa’daki bir sigorta şirketine sigortalatabilmektedir.
Bu uygulamaların sorunsuz bir şekilde işleyebilmesi için birlik üyesi ülkeler arasında ortak kurallar belirlenmiş ve üye ülkelerin ulusal düzenlemeleri bu çerçeve içerisinde oluşturmaları sağlanmıştır. Tek sigorta piyasasında serbest bir şekilde faaliyette bulunan sigorta şirketlerinin finansal denetimi, sigorta şirketinin genel merkezinin bulunduğu ülkeler tarafından yapılmaktadır. Tek sigorta piyasası sayesinde sigorta şirketleri diğer birlik üyesi ülkelerin kurumlarından ayrı ayrı faaliyet izni almak zorunda değildir.
AB tek sigorta piyasasının oluşumuna katkı sağlayan en temel yasal araçların başında direktifler gelmektedir. Direktiflerin uygulama şekil ve metotları üye devletlere bırakılmıştır. Üye devletler, merkezleri kendi sınırları içerisinde bulunan sigorta şirketlerine yönelik, direktiflerle çizilen çerçeveden daha katı düzenlemeler getirebilmektedirler. Direktifler kadar sık kullanılmasa da AB tek sigorta piyasasının diğer hukuki dayanağı yönetmeliklerdir. Yönetmelikler tüm üye devletler için doğrudan bağlayıcı özelliğe sahiptir (Özşar, 2006, s.25).
Avrupa sigorta piyasasının entegrasyonuna yönelik ilk girişimler 1970’lerin başında yapılmış ve sigortacılık direktifleri üçüncü nesil uygulaması ile Temmuz 1994’te tamamlanmıştır (Sterzynski, 2003, p.42).
Sigortacılık Direktiflerinde I. Nesil: Ev sahibi ülke kontrolünde sınırlı yerleşme özgürlüğü
- Hayat-Dışı Direktif (1973)
- Hayat Direktif (1979)
Sigortacılık Direktiflerinde II. Nesil: Direktifler kontrolünde hizmetlerin sınırlı hareket özgürlüğü
- Hayat-Dışı Direktif (1988)
- Hayat Direktif (1990)
Sigortacılık Direktiflerinde III. Nesil: Tek Avrupa Lisansı ve Ev sahibi ülke denetimi
- Hayat-Dışı Direktif (1988)
- Hayat Direktif (1990)
Özellikle 1990’lı yallarda üçüncü nesil direktiflerin yürürlüğe girmesiyle sigorta şirketlerinin her ülkenin düzenleme ve denetim kurallarına ayrı ayrı tabi olmasına ilişkin zorunluluk ortadan kaldırılmıştır. Yayımlanan son direktifle tek sigorta piyasasının oluşumu tamamlanmıştır.
Avrupa Birliği tek sigorta piyasasıyla asıl hedeflenen, üye devlet vatandaşlarına en düşük fiyat karşılığında yüksek kalitede ve çok çeşitli sigorta ürünlerinin sunulmasını sağlamaktır (Oksay, 2005,s. 8).
Türkiye Tek Sigorta Piyasasının Neresinde?
Türkiye, 3 Ekim 2005 tarihinde Lüksemburg’da yapılan Hükümetler arası Konferans ile AB’ye katılım müzakerelerine başlamıştır. Müzakere çerçeve belgesi ise aynı gün yayımlanmıştır. Bu müzakere çerçeve belgesiyle birlikte Türkiye ile AB arasındaki inişli çıkışlı ilişki, önemli bir dönüm noktasını aşarak yeni bir sürece girmiştir. AB ile yürütülen üyelik müzakerelerinde sigortacılık ile ilgili düzenlemeler 9. fasıl olan mali hizmetler faslında yer almaktadır. Mali Hizmetler faslı benzer AB politikaları çerçevesinde ele alınan üç temel başlıktan oluşur: bankacılık, sigortacılık ve sermaye piyasaları.
- Yükümlülük Karşılama Yeterliliği (Solvency II) Direktifi
- 30 Mayıs 1978 tarih ve 73/239/AET sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
- 22 Haziran 1987 tarihli 87/344/AET sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
- 22 Haziran 1988 tarih ve 88/357/AET sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
- 18 Haziran 1992 ve 92/49/AET sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
- 19 Mart 2001 tarih ve 2001/17/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
- 5 Kasım 2002 tarih ve 2002/83/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
- 11 Mayıs 2005 tarih ve 2005/14/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
- 16 Kasım 2005 tarih ve 2005/68/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
- 16 Eylül 2009 tarih ve 2009/103/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
Sigortacılık sektöründe şirketlerin güvenli ve istikrarlı çalışmasını, sigorta ve aracılık faaliyetlerinin düzenli olarak denetlenmesi, sigorta garanti fonunun oluşturulması, sigorta tahkim komisyonunun faaliyete geçmesi, teknik karşılıkların tutulacağı hesapların belirlenmesi, sigorta şirketlerin mali yeterliliklerine ilişkin yükümlülük karşılama yeterlilik çerçevelerinin belirlenmesi amacıyla Sigorta Hizmetleri Yasası hazırlanarak Aralık 2010 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Türkiye’nin bu güne kadar sigortacılık konusunda Avrupa Birliği’ne tam uyum sağlamasına yönelik öncelikli ihtiyaçları belirlenmiştir. Bu yönde tam uyumun sağlanması için çeşitli düzenlemeler sektör ihtiyaçlarına göre öncelik verilerek yürürlüğe girmiştir. Bunlar;
- Sigorta Acenteleri Yönetmeliği,
- Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Kuruluş ve Çalışma Esasları,
- Sigorta Bilgi Merkezi,
- Sigorta Teminat Yönetmeliği,
- Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Teknik Karşılıklarının Yatırılacağı Aktifler ve Bu Aktiflerin Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik,
- Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Yükümlülük Sermaye Yeterliliğine İlişkin Yönetmelik,
- Sigorta Tahkim Komisyonunun Çalışma ve Başvuru ile ilgili Usul ve Esasları,
- Brokerler Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir.
Yürürlüğe giren bu yasalar dolayısıyla Türkiye’nin Avrupa Birliği Tek Sigorta Piyasasına uyum süreci son yıllarda daha büyük bir ivme kazanmıştır.
Sonuç
Türkiye’deki sigorta şirketlerinin Avrupa Tek Sigorta Piyasasına dâhil olan ülkelerde faaliyet gösterip poliçelerini serbestçe satabilmelerini sağlayan tek Pazar oluşumunu destekleyen bir sigorta piyasasının oluşmasına yönelik bir çerçevenin yürürlüğe girmesi gerekmektedir. Türkiye’de sigorta ve reasürans şirketlerinin faaliyete geçmesi izin ve ruhsata tabidir. İzinlerin verilmesi, sigorta şirketlerinin izlenmesi gibi hususlarda denetleyici makamların oluşturulması gerekmektedir. (Akademikperspektif.com 18 Kasım 2014)
İSMAİL YILDIRIM
Hitit Üniversitesi, Finans, Bankacılık ve Sigortacılık Bölümü
Kaynaklar
http://www.ab.gov.tr/index.php?p=111&l=1 (Erişim Tarihi: 19.10.2014)
http://www.abgs.gov.tr/?p=74&l=1 (Erişim Tarihi: 19.10.2014)
http://www.eucoordination.org/docs/Mali_Hizmetler_2014.pdf (Erişim Tarihi: 01.10.2014)
Oksay, Suna, – Avrupa Tek Sigorta Piyasası, Birlikten, Ocak- Mart 2005, Sayı:1, s.8-11.
Özşar, B. (2006) 15 Soruda Avrupa Birliği ve Avrupa Birliği Tek Sigorta Piyasası, TSRŞB Yayın No: 20, İstanbul.
Sterzynski, M. (2003) The European Single Insurance Market: Overview And İmpact Of The Liberalization And Deregulation Processes, Belgıan Actuarıal Bulletın, Vol. 3, No. 1.
